Ülkemizde ABA (Applied Behavior Analysis) ise Uygulamalı Davranış Analizi (UDA) olarak adlandırılır.
ABA (Applied Behavior Analysis) California Üniversitesinde Psikolog olan Dr. IvarLovaas tarafından geliştirilmiş olup, otizmli bireylerin eğitimlerinde bilimselliği kanıtlanmış tek yöntem olarak bilinmektedir.ABA, sadece otizmde değil, davranış problemi yaşayan tüm çocuklarda etkili olan bir öğretim sistemidir sadece otizmli bireyler için uygulanır gibi düşünülmemesi gerekir.
Çünkü ABA’da asıl hedef yanlış ya da bozuk olarak görülen davranışların (öfke, zarar verici, tekrarlayıcı davranışlar vb.) toplum kural ve şartlarına entegre edilmesiyle sonuçlandırılır. Hedef, yanlış olan davranışı düzeltmek ve yeni davranışlar kazandırmak temel amaçtır.
Otizmli çocuğu olan ailelerin en büyük korkusu, kendilerinden sonra çocuklarının ayakları üzerinde duramayacak olarak görmeleridir. Her anne babanın bu korkuyu yaşaması da gayet normaldir, aileler bu durumda sabırlı ve bir uzman ile birlikte çalışmayı ihmal etmemeleri gerekir.
Uygulamalı Davranış Analizi olan ABA terapisi 70-80 yıla yakın bir geçmişe sahiptir. İlk kez 1913 yılında John Watson’ın başlattığı bir yaklaşım olup son 20-30 yıl içinde Amerika’da otizmi olan çocuklarla çalışılmış ve ardından tüm dünyaya yayılmıştır. Türkiye’de Uygulamalı Davranış Analizi yani UDA olarak da bilinmektedir. Uygulamalı davranış analizi (UDA)bir davranış değiştirme programıdır.
ABA yöntemi, otizmli çocukların yetersiz olduğu becerileri kazanmasını ve ortaya çıkan davranış sorunları ile başa çıkmayı amaçlar. Geliştirdiği davranış ilkeleri ile Davranış Analizi prensiplerini baz alarak öğretme teknikleri ve öğretim müfredatı geliştirmiştir. Her bir davranış ayrı ayrı öğretilir ve davranışları alt davranışlara bölüp basitleştirilir. Her bir davranış otizmi olan çocuğun anlayacağı seviyeye indirgenmektedir.
ABA yöntemi otizmi olan çocukların yaşıtlarıyla birlikte eğitimlerine devam etmesini amaçlar. İstenmeyen davranışların azaltılıp, alternatif davranışları ise artırmaya yönelik bir yöntemdir. Erken dönemde başlayan ve haftada 20-40 saatlik yoğun eğitim sonucunda otizmi olan çocukların davranışları açısından akranlarına uyum sağladığı gözlemlenmiştir.ABA eğitiminin ilk hedeflerinden biri de, çocukların normal yaşantılarını sağlayabilecek yetileri kazandırmaktır. O nedenle erken yaşta yoğun bir şekilde alınmış ABA eğitimi çok önemlidir.
ABA eğitimine özellikle 3 yaş ve öncesinde başlanmalıdır. Eğitimlerin en az 1 sene ve haftada 20 saatten daha az olmamak kaydıyla alınması önemlidir. ABA uzmanları süre konusunda çocuğunuzun gelişimiyle beraber size yardımcı olacaktır.
ABA eğitiminde bütün davranışlar alt basamaklara ayrılarak çocuklara öğretilmektedir. Bu davranışlar öğretilmeye çalışılırken belirli temel ilkeler üzerinden ilerlenilir.
Bu ilkeler;
Uygulamalı Olmalı
Davranışsal Olmalı
Analitik Olmalı
Etkili Olmalı
Genellenebilir Olmalı
Teknolojik Olmalı
Sonuçlandırılabilir Olmalı
Erken yaşta ve yoğun bir şekilde alınacak ABA eğitimiyle beraber çocuğunuz yaşıtlarını okul dönemine kadar hızla yakalayacaktır. Burada aileler için önemli olan şey ise anne ve baba olduklarını unutmamalarıdır.
Eğitmenlerin size önerdikleri tekrarları evde yaptırmanız önemlidir lakin çocuğunuzla bu esnada oyun oynamayı, onunla farklı aktiviteler yapmayı da unutmamalısınız. Çoğu aile bu dengeyi maalesef sağlayamıyor. Anne ve baba olarak burada iyi bir denge sağlamanız çok önemlidir.
Çocuklar oyun oynayarak büyürler. Eksik olarak adlandırılan kısımları yoğun eğitimle zaten çözülecektir. Siz sadece öğretilen kısımlara destek olmalısınız. Çocuğunuzu oyundan ve arkadaşlığınızdan uzak tutmamalısınız.